NOWA RZECZYWISTOŚĆ PRAWA KOMORNIKÓW- ZMIANY PRZEPISÓW OD STYCZNIA 2019 r.

Wchodzące w życie od stycznia 2019 r. nowelizacje w zakresie regulującym działalność komorników sądowych oraz samych kosztów komorniczych, w założeniu autorów miały- z jednej strony – usprawnić pracę komorników sądowych i zapewnić jej pełną transparentność, z drugiej zaś – poprzez realizację wymienionych powyżej postulatów – przywrócić tej instytucji nadszarpnięte w ostatnich latach licznymi medialnymi doniesieniami o nadużyciach, zaufanie społeczne. Mowa tu oczywiście o ustawie z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych oraz ustawie z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych, które zastąpiły dotychczas obowiązującą ustawę z 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji. Wprowadzenie powyższych ustaw doprowadziło również do zmiany innych aktów prawnych, takich jak kodeks postępowania cywilnego, ustawa o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników, prawo energetyczne, kodeks postępowania karnego, ordynacja podatkowa czy ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych i inne. Czy wprowadzone regulacje spełnią swoje założenia, nie sposób na obecnym etapie, czyli 2 miesiące po wejściu w życie ustaw, przesądzić. Pojawiają się głosy, że wprowadzone zmiany doprowadzą w praktyce do wzrostu kosztów po stronie wierzyciela, a już dziś przywiodły do rezygnacji z pełnienia stanowiska komorników w całej Polsce – czy to ze względu na skalę zmian, czy ze względu na pewne obostrzenia co do samej osoby pełniącej to stanowisko.

Przygotowane tu opracowanie ma charakter jedynie zarysowy, nie sposób bowiem nawet pokrótce wymienić wszystkich wprowadzonych regulacji.

I tak, gros zmian dotyczy właściwości miejscowej komorników, którą właśnie miała ujednolicić nowa ustawa o komornikach sądowych. Tu istotną, wprowadzoną zmianą jest ograniczenie komornikom możliwości przyjmowania spraw z okręgu „swojej” apelacji. Co do zasady bowiem, zgodnie z art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o komornikach sądowych, komornik działa w swoim rewirze, którym jest obszar właściwości sądu rejonowego, przy którym działa komornik. Niezależnie od tego, wciąż jednak możliwe jest także „wybranie” sobie przez wierzyciela komornika w pewnych sprawach na obszarze właściwości sądu apelacyjnego, na którym znajduje się siedziba komornika właściwego, przy czym dopuszczalne jest to przy spełnieniu konkretnych warunków, opisanych szczegółowo w art. 10 ustawy. W takim wypadku komornik działa już poza zakresem „swojego” rewiru (art. 10 ust. 2).

Nie można również pominąć, że zgodnie z ustawą z dnia 22 marca 2018 r. komornik wybrany przez wierzyciela odmawia wszczęcia egzekucji, wykonania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia albo wykonania europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym, jeżeli spełniony został przynajmniej jeden z poniższych warunków: w zakresie prowadzonych przez niego egzekucji zaległość przekracza 6 miesięcy, chyba że łączna liczba wszystkich spraw, jakie wpłynęły do kancelarii w roku poprzednim, nie przekroczyła 1000, wpływ wszystkich spraw w danym roku przekroczył 2500, a skuteczność w zakresie prowadzonych przez niego egzekucji w roku poprzednim nie przekroczyła 35% wpływ wszystkich spraw w danym roku przekroczył 5000.

Wydaje się, że celem wprowadzenia tego rozwiązania jest zachęcenie komorników do większej skuteczności, co premiowane będzie możliwością przyjęcia spraw „z wyboru” wierzyciela. Z kolei, zgodnie z przepisem art. 10 ust. 8 ustawy o komornikach sądowych, komornik może odmówić wierzycielowi przyjęcia sprawy, jeśli liczba wniosków egzekucyjnych jakie wpłynęły do kancelarii w danym roku od tego wierzyciela, przekroczyła 100.

Wprowadzone zmiany dotyczą także osób, które ubiegają się o stanowisko komornika, tj. np. konieczności ukończenia wyższych studiów prawniczych (art. 11 ust. 6 ustawy o komornikach sądowych), określenia minimalnego wieku, w jakim osoba może zostać komornikiem (obecnie jest to 28 lat) a także maksymalnego wieku, do którego to stanowisko można pełnić (do 65 r.ż). Poszerzona została także kontrola źródeł zarobków osiąganych przez komorników, a złożone przez komorników oświadczenia majątkowe przekazywane będą do właściwego urzędu skarbowego, który uprawniony jest do analizy zawartych tam danych (art. 32 ust. 11 ustawy o komornikach sądowych). Komornik aktualnie nie może także prowadzić działalności gospodarczej (art. 33 ust 2) ani podejmować dodatkowego zatrudnienia, oprócz działalności naukowo – dydaktycznej (art. 34).

Jak wynika także z przepisów ustawy o komornikach sądowych, obecnie czynności w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, oraz inne zdania przewidziane w ustawie, komornik będzie wykonywał osobiście, zaś zakres czynności wykonywanych przez asesorów komorniczych zawężony został do niektórych tylko czynności przewidzianych w ustawach i służyć ma jedynie przygotowaniu do zawodu komornika (art. 3 ust. 2, art. 138 ustawy).

Kolejno, zmiany dotyczą sposobu wykonywania przez komornika czynności, w tym m.in:

1. obowiązku nagrywania czynności egzekucyjnych przeprowadzanych w terenie, w celu ewentualnej późniejszej możliwości weryfikacji przeprowadzanych czynności, co z kolei ma zapewnić ochronę dłużnikowi, którzy mogą następnie złożyć skargę, a zabezpieczone nagranie może stanowić dowód w sprawie (tu wprowadzono nowy przepis, art. 809 ze zn. 1 k.p.c.),
2. nie podlegają egzekucji obecnie tzw. przedmioty urządzenia domowego niezbędne dla dłużnika i jego domowników, takie jak np. lodówka, odkurzacz, łóżko, pralka, piekarnik, stół i krzesła w liczbie domownikom niezbędnej, źródło oświetlenia, pościel, bielizna, ubranie codzienne (art. 829 pkt 1 k.p.c. otrzymał nowe brzmienie), a także nie jest możliwe dokonania zajęcia komorniczego ruchomości wówczas, gdy dłużnik przedstawi komornikowi dokument, z którego wynika, że nie jest właścicielem przedmiotu (art. 845 k.p.c.),
3. wprowadzono konieczność asysty policji w sytuacji przymusowego otwarcia mieszkania i jego przeszukania (tu wprowadzono nowy przepis, art. 765 par. 1 ze zn. 2 k.p.c.).

Nowe uregulowania w swoim założeniu mają zapewniać także wzmożony nadzór nad komornikami, tak ze strony prezesów właściwych Sądów Rejonowych jak i ze strony Ministra Sprawiedliwości (tak np. art. 22 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych). Zgodnie bowiem z ustawą, komornik odpowiedzialny jest na kilku płaszczyznach – dyscyplinarnie, finansowo i administracyjnie.

Jeśli chodzi natomiast o same koszty postępowania egzekucyjnego, to wcześniej komornik mógł żądać zaliczki, natomiast obecna regulacja wymaga obligatoryjnego złożenia zaliczki (art. 7 ust. 1 ustawy o kosztach komorniczych).

Opisane powyżej, jedynie pokrótce, zmiany wzbudzają po stronie komorników pewne obawy co do skuteczności działania w dalszej perspektywie, organów egzekucyjnych, zarzucając ustawodawcy nadmierną biurokratyzację. O działaniu wprowadzonych zmian – w praktyce – najwięcej będą mogli powiedzieć zadowoleni (lub nie) ze skuteczności działania organów egzekucyjnych, sami wierzyciele.

Aby prześledzić uzasadnienie i przebieg zmian, zapraszamy poniżej:

http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=1581

http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=1582

PRZYGOTOWAŁA: APL. ADW. KINGA WOJEWODA- DZIAŁDOWSKA